På denne siden finner du elevøvelser som vi har brukt på kurs i etter- og videreutdanning av lærere, og på kurs for lektorstudenter. Noen av elevøvelsene har vi laget selv, andre har vi hentet fra andre kilder.
Øvelsene er sorter under kompetansemål for naturfag etter 10. årstrinn, etter Vg 1, Biologi 1 og Biologi 2. Noen av øvelsene kan passe på flere av trinnene og er derfor ført opp flere ganger.
Kompetansemål etter 10. årstrinn
Forskerspiren
Mål for opplæringen er at eleven skal kunne
- innhente og bearbeide naturfaglige data, gjøre beregninger og framstille resultater grafisk
Mangfold i naturen
Mål for opplæringen er at eleven skal kunne
- forklare hovedtrekkene i evolusjonsteorien og gjøre rede for observasjoner som støtter teorien
- beskrive oppbygningen av dyre- og planteceller og forklare hovedtrekkene i fotosyntese og celleånding
- Fotosyntese vannplanter
- Fotosyntese spinat
- Anaerob celleånding hos gjær - optimal sukkerkonsentrasjon
- Anaerob celleånding tørrgjær og gjær for søte deiger
- Fotosyntese og celleånding
- Karbonets kretsløp – forbrenning av fossilt materiale
- Kalkskall og forsuring
- Mikroskopering av røde blodceller
- Mikroskopering av hudceller fra munnhulen
- Mikroskopering av løkceller og osmose
- Mikroskopering av planteceller – Fagermose
- Se eget kompendium: infusoriekultur i undervisningen
- gjøre rede for celledeling og for genetisk variasjon og arv
Kropp og helse
Mål for opplæringen er at eleven skal kunne
- beskrive nervesystemet og hormonsystemet og forklare hvordan de styrer prosesser i kroppen
Fenomener og stoffer
Mål for opplæringen er at eleven skal kunne
- gjennomføre forsøk med lys, syn og farger, og beskrive og forklare resultatene
Kompetansemål etter Vg1 – studieforberedende utdanningsprogram
Bærekraftig utvikling
Mål for opplæringen er at eleven skal kunne
- gjøre rede for faktorer som virker inn på størrelsen til en populasjon
Ernæring og helse
Mål for opplæringen er at eleven skal kunne
- gi eksempler på vitaminer, mineraler og sporstoffer kroppen trenger, og hvordan man kan sikre variert kosthold
- forklare hovedtrekkene i fordøyelse, transport og omsetting av energigivende næringsstoffer i kroppen
Bioteknologi
Mål for opplæringen er at eleven skal kunne
- forklare genetisk kode og hovedtrekkene i proteinsyntesen og gi eksempler på hvordan arv og miljø samspiller
- forklare begrepene krysning og genmodifisering og gi eksempler på hvordan bioteknologi brukes til modifisering av egenskaper hos planter og dyr
- gi en oversikt over ulike former for medisinsk bruk av bioteknologi og diskutere muligheter og utfordringer ved slik bruk
- sammenligne argumenter om bruk av bioteknologi og drøfte ulike faglige og etiske problemstillinger knyttet til disse
Biologi 1
Den unge biologen
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- gjennomføre eit større feltarbeid og nytte biologiske metodar til å samle inn, kartleggje og utforske ulike typar organismar og leggje fram resultata frå undersøkingane
- observere og namngje nokre vanlege artar frå ulike biotopar og samanlikne dei med omsyn til fellestrekk og variasjon ved å bruke kunnskapar frå systematikk
Cellebiologi
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- gjere greie for oppbygginga av eukaryote celler og forklare kva for funksjonar ulike delar i cellene har
- Mikroskopering av hudceller fra munnen
- Mikroskopering av røde blodceller
- Mikroskopering av hvite blodceller
- Mikroskopering av løkceller og osmose
- Mikroskopering av planteceller – Fagermose
- Se eget kompendium: Infusoriekultur i undervisningen
- forklare transport gjennom cellemembranen ved å bruke kunnskap om passive og aktive transportmekanismar
- gjere greie for oppbygginga og formeiringa til bakteriar og virus, og relatere det til prosessar i natur, industri og helsefagleg samanheng
Fysiologien til mennesket
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- gjere greie for oppbygginga av og funksjonen til sentrale organsystem i kroppen, og drøfte årsaker til sjukdommar som har samanheng med livsstil
- samanlikne hormonsystemet og nervesystemet og forklare korleis desse systema blir påverka av ulike stoff
Funksjon og tilpassing
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- forklare korleis opptak og transport av vatn og oppløyste stoff skjer hos planter, og diskutere kva slag tilpassing planter kan ha til ulike levevilkår
- drøfte korleis ytre faktorar påverkar vekst og utvikling hos planter
Biologi 2
Den unge biologen
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- planleggje og gjennomføre eit større feltarbeid med ei undersøking av biotiske og abiotiske faktorar i eit økosystem, og vurdere og presentere resultata med og utan digitale verktøy
Energiomsetning
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- samanlikne hovudtrekka og energiutbytet i aerob og anaerob nedbryting av glukose, og knyte energiomsetjing i celler til samansetjing av næringsstoff i kosthaldet
- forklare korleis enzym, ATP og andre kofaktorar verkar, og korleis aktiviteten til enzym blir regulert i celler og vev
- forklare korleis lysenergi kan overførast til kjemisk bunden energi i fotosyntesen, og korleis energien blir brukt til å produsere glucose
- gjere greie for korleis ytre faktorar verkar inn på fotosyntesen
Genetikk
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- forklare strukturen til DNA og korleis DNA blir kopiert før cellene deler seg
- setje opp og teste hypotesar for kjønnsbunden og dihybrid arvegang med og utan kopling av gen
Bioteknologi
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- gjere greie for framstilling av genetiske fingeravtrykk, og korleis dei kan brukast i rettsmedisin og i studium av slektskap mellom individ og grupper av organismar
- formulere og drøfte problemstillingar kring bruk av gendiagnostikk og genterapi på menneske
Økologi
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- samle, bestemme og klassifisere ulike organismar og knyte opplysningar om levevis og tilpassingar til eit utval av organismane
- gjere greie for faktorar som regulerer vekst og storleik av populasjonar og forvalting av bestandar i eit berekraftig perspektiv
- gjere greie for krinsløpet til karbonet og nitrogenet i eit økosystem, og korleis miljøgifter blir konsentrerte i næringskjeder
Evolusjon
Mål for opplæringa er at eleven skal kunne
- forklare korleis den genetiske samansetjinga i populasjonar blir endra gjennom mutasjonar, naturleg seleksjon, genetisk drift, genflyt, horisontal genoverføring og endring av kromosomtal
- forklare korleis molekylærbiologi og genteknikkar gjev oss ny kunnskap om opphavet til artar og utviklinga av slektskapstre